|
SiD #2
Bartosz Łukasiewicz, The Model of Logic and the Logic of a Model (Some critical notes on the theory of 'art as contextual art').
SUMMARY (tekst polski poniżej)
The aim of this article is to critically analyse the theory of 'art as contextual art' by Jan widziński. To define what it means, we should start with determining the scope of problems mentioned here, as well as providing the characteristics of the work method employed. It is not simple, however, and it brings about a lot of misunderstandings. The misunderstandings stem from the fact that the theory of 'art as contextual art' has not been reconstructed sufficiently in terms of its logical constitution, or to be precise, its formal assumptions. The area that should be analysed, through the means of logic, becomes analysed per analogiam: that is through searching until we find the simplest and the most obvious comparisons with other contemporary, or past art theories...
Świdziński claims that the logic of the game described by him, is a useful depiction of processes that take place in the reality that surrounds us, whereas the theory of 'art as contextual art' itself contains a set of events referred to as 'the logic of a game'. This text attempts to answer the following question: What do we need to verify the above assertion? (as well as others posted by Świdziński.)
For example, the existence of a glass of water is certainly perceived differently than the way we comprehend the existence of the model of logic. In this aspect, we seem to qualify the variable - 'to exist' - as different for both sets of objects. We are more inclined to say that the model of logic is a postulated entity - that assertion relieves us from the obligation to discuss whether anything else could be attributed to it except for language (however, this assertion should also be reconsidered somewhere further in the discussion).
Not taking into account all aspects of the studied data and uncovering only the common features leads to simplifying the facts (to take it even further, it leads to simplifying the described reality). By ignoring some aspects of events, which in turn may result in establishing crucial features from the perspective of the context, we end up with formulating a code: a system of rules to which the event is subjected so that it may be described by the model. It is a simplification and impoverishment of the reality which stems from a particular point of view - ' [...] the structure, distinguished in such a way, does not exist by itself, since it is the creation of our own actions directed in a particular way. The structure, then, is an approach, qualified by us, to an object that enables us to use an analogous naming for things which are different from each other.' 1
Świdziński attempts to employ the models outlined above to reveal the conflicts brought on by the misunderstandings of concepts used to describe the worlds we live in. As such, models are inscribed in the long tradition going back to Hegel. They are also present in the writings of Marquard, Habermas, Welsch and Foucault; this is irrespective of the fact that the scopes of their conceptualisation differ within the writings of these writers. The models are the one of many ways in which reality may be encompassed. Their usability is determined by some particular aims.
Finally, the models serve for Świdziński to rationalise the crisis in art. It seems rather obvious that the ability to verify them is periodical - the facts, inasmuch, may both support and refute them.
On the other hand, it seems that there are some motions suggesting that logical models are nothing more that yet another entity substituting reality, the sources of which are inaccessible. They are not a method of acting upon, or a new norm which we would benefit from if accepted. Yet, by pointing at those norms, the logical models succumb to the temptation of valuing and estimating. Where is this tendency coming from?
Paradoxically, the reason should be sought in a rather static description of reality suggested by widziński in the logic of a game. The paradox is to be found in the fact that Świdziński, persistently and strongly, accentuates the dynamism characterising our world. He, however, seems to overlook the fact that according to the logic of a game, actions, pragmatic and relative to the chosen aim, do not make the world static, but on the contrary, the world has always been changing and moving. It is the rules of a game (as in poker) that are fixed by their history, practice and probability.
There is no claim that this is what actually happens and the world is a place unequivocally determined and described. However, it does not escape our attention that there are some hidden assumptions within the theory of 'art as a contextual art'. They seem to be disguised as popular statements about the relativity of reality, or postmodernist de-fragmentation of meaning.
In other words, each attempt to describe the dynamism of the world by Świdziński is based on an assumption concerning a defined perception of the world. The assumption offers a rather fixed, static view concerning past time. Therefore, while describing the logic of some model of reality, Świdziński does not mention some central and key issues of his considerations - such as the dynamism of the processes, rationalisation of reality or the historisation of phenomena. He simply accepts a certain way of understanding the models and attempts to support them with some facts from the 'world' of reality. It seems, however, that parallel to this process, there should be a critical verification of his own assumptions. This, unfortunately, is missing in Świdziński.
Our considerations seem to support the view that the above may be a result of an imprecisely described relationship between the theory of 'art as contextual art' and the reality it is supposed to pertain to. In fact, we need far more than the knowledge concerning the conditions of some action or situation in which they occurred.
What if the categories used by the theory of 'art as contextual art' have the ability to describe reality, but only in relation to the past which is being negated and refuted by them? Doing so, they do not directly determine what the current state is, but what it is not, in relation to what has become to be accepted as such. This is a deductive method and what is more, a negative one (it is defined by negation). In this approach the theory of 'art as contextual art' turns out to be yet another archive, another collection of truths and norms. The worst that we could have done is to treat it as true. It will never be true, it will never be fully refuted, just like in the case of truths, aspiring to the status of righteousness, which will never be verified. Perhaps, what matters here is simply to remember to never accept anything as true by belief or habit. And perhaps persistently refute, verify and redefine those truths.
Warsaw, 03.09.2009
1. The quotation comes from:
Umberto Eco, The Absent Structure. The book has never been translated into English, however parts of it have been incorporated into two other books by this author; A Theory of Semiotics (Bloomington: Indiana University Press, 1976) and The Open Work (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1989).
Bartosz Łukasiewicz, Model logiki logika modelu (Kilka uwag krytycznych na marginesie teorii "sztuki jako sztuki kontekstualnej")
STRESZCZENIE
Artykuł ma na celu krytyczną analizę teorii "sztuki jako sztuki kontekstualnej" Jana Świdzińskiego. Aby określić, co to oznacza, należy zacząć od wyznaczenia zakresu poruszanych przez nas problemów oraz scharakteryzowania metody naszej pracy. Nie jest to proste i rodzi wiele nieporozumień. Ta niezrozumiałość bierze się z faktu niedostatecznego zrekonstruowania teorii "sztuki jako sztuki kontekstualnej" pod względem jej budowy logicznej, tj. od strony jej formalnych założeń. Taki stan rzeczy powoduje, że to, co powinno się analizować będąc wyposażonym w aparat pojęciowy logiki, zaczyna się badać per analogian, szukając i poprzestając na znajdowaniu najprostszych i najbardziej oczywistych porównań z innymi współczesnymi czy minionymi teoriami sztuki...
Świdziński wyznaje twierdzenie, że opisywana przez niego logika gry stanowi użyteczny opis procesów zachodzących w otaczającej nas rzeczywistości zaś teoria "sztuki jako sztuki kontekstualnej" zawiera się w zbiorze zdarzeń nazwanych właśnie "logiką gry". Tekst próbuje odpowiedzieć na pytanie: Czego potrzebujemy aby móc zweryfikować powyższe twierdzenie? (I pozostałe stawiane przez Świdzińskiego.)
Istnienie modelu logicznego rozumiemy przecież inaczej niż, dajmy na to, szklanki wody. W tym względzie odmawiamy mu przypisania takiej samej wartości dla zmiennej "istnieć" przebiegającej obydwa zbiory przedmiotów. Skłonni jesteśmy raczej powiedzieć, że model logiczny jest bytem tylko postulowanym - i nie musimy roztrząsać, czy oprócz języka faktycznie mu coś odpowiada (chociaż w toku rzważań musimy zająć się i tym problemem).
Jeżeli jednak nie bierze się pod uwagę wszystkich aspektów rozpatrywanych danych - chce się natomiast wykryć tylko cechy im wspólne - to takie postępowanie zakłada pewne ich uproszczenie (a co za tym idzie także i uproszczenie opisywanej rzeczywistości). Rezygnowanie z niektórych aspektów zdarzeń, a więc ustalenie cech istotnych z punktu widzenia kontekstu, prowadzi do wytworzenia kodu: systemu reguł, którym ma podlegać zdarzenie, aby mogło być opisywane przez model. Jest to uproszczenie i zubożenie rzeczywistości wynikające z pewnego punktu widzenia - "[...] tak wyróżniona struktura nie istnieje sama w sobie, ponieważ jest wytworem naszych własnych działań, zwróconych w określonym kierunku. Struktura to opracowany przez nas sposób traktowania przedmiotu umożliwiający analogiczne nazywanie rzeczy od siebie różnych."1
Za pomocą tak rozumianych modeli logicznych Świdziński próbuje opisywać i ujawniać konflikty wynikające z niezrozumienia pojęć, jakich używamy, by opisywać światy, w których żyjemy. Jako takie, wpisują się one w starą tradycje, sięgającą Hegla, a obecną także u Marquarda, Habermasa, Welscha i Foucaulta - chociaż różnią się od nich zakresami. Są jednym ze sposobów, w jaki można ujmować rzeczywistość. Ich przydatność podporządkowana jest konkretnym celom.
Wreszcie modele są dla Świdzińskiego próbą zracjonalizowania kryzysu w sztuce. Oczywiste jest, że ich weryfikowalność jest okresowa - fakty bowiem mogą je zarówno potwierdzić, jak i obalić.
Z drugiej strony istnieje równie wiele przesłanek świadczących o tym, że modele logiczne nie są niczym więcej, niż kolejnym bytem, służącym jako substytut rzeczywistości, której źródła są dla nas niedostępne. Nie są metodą działania, nową normą, którą korzystnie jest nam przyjąć a jednak na takie normy wskazują ulegając pokusie wartościowania i oceniania. Skąd taka tendencja?
Otóż wydaje się, że jej przyczyny szukać należy - paradoksalnie - w dosyć statycznym opisie rzeczywistości, zaproponowanym przez Świdzińskiego w logice gry. Paradoksalność tego twierdzenia polega na tym, że Świdziński za każdym razem bardzo mocno akcentuje dynamizacje, która cechuje dzisiejszy świat. A jednak nie dostrzega faktu, że świat opisywany przez logikę gry pozostaje statyczny nie poprzez sposób postępowania, który jest pragmatyczny i zrelatywizowany do założonego celu - a więc zmieny i ruchomy. Statyczne są za to reguły gry (przykładowego pokera), a tym co powoduje ich statyczność jest historia, praktyka i prawdopodobieństwo.
Nie twierdzimy oczywiście, że tak jest faktycznie a świat jest miejscem jednoznacznie uporządkowanym i opisanym. Nie sposób jednak nie zauważyć, że na gruncie języka teorii "sztuki jako sztuki kontekstualnej" istnieją ukryte założenia, które mimowolnie przemyca się pod płaszczykiem nośnych haseł dotyczących relatywizacji rzeczywistości lub postmodernistycznego rozbicia znaczenia, które oferowała.
Innymi słowy, każda próba opisania dynamiki świata przez Świdzińskiego oparta jest na założeniu dotyczącym określonego sposobu istnienia świata, a więc na zalożeniu nieruchomym, statycznym, dotyczącym okresu minionego. A zatem opisując logikę jakiegoś modelu rzeczywistości nie dotyka Świdziński kilku centralnych i podstawowych kwestii swoich własnych rozważań - takich jak dynamika procesów, racjonalizacja rzeczywistości czy historyzacja zjawisk. Przyjmuje po prostu określone ich rozumienie, popierając co i rusz faktami ze "świata" rzeczywistości. Wydaje się jednak, że równolegle z tym procesem powinno następować krytyczne weryfikowanie własnych założeń, czego u Świdzińskiego, niestety, brak.
Nasze badania wskazują, że wynikać to może z nie do końca precyzyjnie opisanej relacji pomiędzy językiem teorii "sztuki jako sztuki kontekstualnej" a rzeczywistością, której ma on dotyczyć. W rzeczywistości bowiem potrzeba dużo więcej, niż wiedza odnosząca się do warunków danego działania czy sytuacji, w której się ono odbyło.
Co, jeśli kategorie używane w teori "sztuki jako sztuki kontekstualnej" mają wartość opisywania teraźniejszości, ale tylko w odniesieniu do przeszłości, którą negują i odrzucają? W ten sposób nie wskazują przecież bezpośrednio na to, czym jest aktualność, ale czym nie jest w odniesieniu do tego, co zwykło się za nią przyjmować a to jest metoda wyłącznie dedukcyjna i na dodatek wyłącznie negatywna (w sensie definiowania przez negację). W tym ujęciu teoria "sztuki jako sztuki kontekstualnej" okazuje się kolejnym archiwum, kolejnym zbiorem prawd i norm. Najgorsze jednak, co moglibyśmy zrobić, to traktować ją jako prawdziwą. Ona nigdy nie będzie przecież prawdziwa, nigdy też nie zostanie w pełni odrzucona, tak jak prawdy, pretendujące do słuszności nigdy nie zostaną w pełni zweryfikowane. Może chodzi po prostu o to, żeby niczego nie przyjmować na wiarę albo z przyzwyczajenia, tylko nieustannie odrzucać, weryfikować i redefiniować?
Warszawa, 03.09.2009
1. U.Eco, Nieobecna struktura, Przekład A.Weinsberg i P.Bravo, Wydawnictwo KR, Warszawa 2003
|